Są takie opowieści, do których się wraca. Jedną z nich jest, dla mnie osobiście, saga o Wikingu z Gwiazd - Thorgalu Aegirssonie. Po kolejnej lekturze wszystkich tomów serii, łącznie z ostatnim tj. albumem zatytułowanym "Selkie", a także albumów z serii pobocznych, mam w głowie dużo przemyśleń co do wielu wątków, które były wykorzystywane kilkukrotnie (lub nawet wielokrotnie - jak postać Strażniczki Kluczy, czy pomniejszego boga - Vigrida) a także takich, które już nigdy nie powróciły w kolejnych tomach. Pierwsza część tego artykułu będzie poświęcona właśnie takim wątkom. Druga część tekstu zawiera moje przemyślenia co do rozwoju serii w ostatniej dekadzie a w szczególności zmian na polach fabularnym (kwestii scenarzystów i scenariuszy) a także zmianach w warstwie graficznej (a także postaciach nowych rysowników serii głównej i pobocznych). W trzeciej natomiast postaram się skupić na najbardziej zawikłanej i "rozbuchanej" fabularnie części sagi - cyklu Aniela (choć można by też go nazwać cyklem "Czerwonej magii"). W czwartej części skupię się natomiast nieco na teraźniejszości i potencjalnej przyszłości serii.
Wątki fabularne, które mogą jeszcze powrócić
Tytułem wstępu chciałbym napisać, że trudno jest jednocześnie sklasyfikować tę serię pod względem przynależności do konkretnego gatunku literackiego. W uproszczeniu można by rzec, że jest to mieszanka fantasy z wątkami mitologicznymi (oczywiście z naciskiem na mitologię germańską) a także wątkami SF. Jednocześnie seria niesie w sobie przewodni wątek humanistyczny - Thorgal jako bohater "wbrew sobie", szukający spokoju, stawiający na pierwszym miejscu rodzinę a jednak ciągle uwikłany w niekończące się przygody. Taka mieszanka składników, wraz z intrygującymi scenariuszami Jeana van Hamme'a i rysunkami Grzegorza Rosińskiego okazały się przepisem na sukces, którego wyniki - w postaci kolejnych albumów o przygodach Thorgala i jego bliskich - kochają czytelnicy już od ponad 40lat. Oczywiście seria miała swoje lepsze i gorsze momenty - w ostatnich dziesięciu latach tych drugich nawet jakby więcej. Niemniej trzydzieści osiem obecnie istniejących albumów serii macierzystej i kilkanaście już albumów serii pobocznych pozostawiło po sobie wiele wątków z których niektóre, być może, jeszcze kiedyś będą miały okazję powrócić. Oto lista tych które udało mi się wyłowić czytając po raz kolejny sagę o Wikingu z Gwiazd i jego rodzinie:
 |
| Wnętrze uszkodzonego, na zawsze uwięzionego na Wyspie lodowych mórz, statku kosmicznego. Thorgal tuż przed konfrontacją z (jak mu się wydaje) swoim największym wrogiem - "czarodziejką" Slivią. |
- Czy piękne siostry, Ingrid i Ragnhilda, nadal żyją w swoim ogrodzie-raju-więzieniu, zamknięte w pułapce czasu spowalniającego swój bieg pod lodowcem? Skąd wziął się ten cudowny ogród, czy to dzieło bogów?
- Co stało się ostatecznie ze statkiem kosmicznym, który rozbił się na Wyspie lodowych mórz? Przecież nie został zniszczony po tym jak Thorgal odbył ostatnią rozmowę ze Slivią, a ta umarła na opustoszałym pokładzie uszkodzonego gwiazdolotu. Co ze Slugami, zamieszkującymi lodową wyspę, czy żyją w spokoju po śmierci "zdradzonej Czarodziejki" i jej córki?
 |
Trójka "Życzliwych" - odwiecznych ciemiężycieli kraju Aran.
|
- Trzej starcy z kraju Aran: kim byli, skąd się wzięli? Czy byli braćmi (trojaczkami) - ponieważ po zdjęciu masek (szczególnie ich młode wersje) wyglądali niemal tak samo. Jak to możliwe, że byli w stanie nakłonić do służby Strażniczkę Kluczy, nadprzyrodzoną istotę rządzącą przejściami między wymiarami Wieloświata? Czy byli czarownikami, alchemikami, istotami o boskim lub pozaziemskim pochodzeniu? Czy sami przyrządzali sobie eliksir "nocy dziejów"? Skąd pomysł na cykliczne przedłużenie życia o sto kolejnych lat, w celu gromadzenia bogactw i organizowania kolejnej "próby", mającej na celu przywabienie do Aran następnej grupy śmiałków, mającym dostarczyć Życzliwym kolejną porcję tajemniczego eliksiru? Czy kierowała nimi czysta chciwość, czy może sprawiało im też sadystyczną przyjemność czynienie zła, oglądanie cierpień swych poddanych? Jak długo funkcjonował ten system - ile było takich "cykli" odnawiających panowanie "Życzliwych" nad nieszczęsnym, zniewolonym krajem Aran? Wątek ten jest o tyle istotny, że wydarzenia, artefakty i postacie które w dużej mierze debiutowały w tym albumie, pojawiają się również i potem w kolejnych przygodach Wikinga z gwiazd. W szczególności Strażniczka Kluczy, Volsung z Nichor i klucz do drugiego świata miały później niebagatelny wpływ, i to wielokrotnie, na wydarzenia w serii o przygodach Thorgala Aegirssona.
- Gdzie znajdowała się tajemnicza, monolityczna świątynia dzięki której Thorgal i Shaniah podróżowali przez rzekę czasu i dotarli do siedziby samej Śmierci? Czy nadal istnieje? Czy można by ją ponownie wykorzystać?
 |
Okładka wydania specjalnego albumu "Alinoe" na 30-lecie serii (2015r.). Rysunek nie jest nowy, pojawił się np. na okładce magazynu Tintin w latach 80. przy premierowej publikacji (w odcinkach) tego właśnie tomu przygód familii Aegirssonów.
|
- Skąd się wziął mały, wredny demon - Alinoe? Kim, czym był? Czy to moc magicznej bransolety, którą znalazł na plaży Jolan powołała go do życia, czy miały tu też znaczenie niezwykłe, psychiczne moce drzemiące w samym synu Thorgala?
- Co ostatecznie stało się z planetą, z której pochodzili przodkowie Thorgala? Czy została ona całkowicie opuszczona, bezludna? Według informacji które przekazał Thorgalowi w rozmowie Sargon (album "Królestwo pod piaskiem"), ludzie towarzyszący temu ostatniemu (Chryzjos, Tjago, Ilenia) byli jedynymi z ocalałych po katastrofie ostatniej ekspedycji ewakuacyjnej.
 |
Centralna piramiada Miasta Zaginionego Boga - Mayaxatlu, z "pałacem" Ogotaya na szczycie i stopniami schodów spływającymi obficie krwią ludzkich ofiar.
|
- Co się stało z mieszkańcami krainy QA? Z narodami Czaamamów, z Xinnjinów. Jak potoczyły się losy tych ludów? Czy u Xinjinów nie zostały przypadkiem żadne artefakty pozostawione tam przez Xargosa/Tanatloca?
- Co z miastem Ogotaia - Mayaxatlem, czy przetrwało? A może zostało porzucone i zatonęło w zieleni, oplecione rozrastającą się, tropikalną roślinnością? Co z "pałacem" na szczycie największej piramidy w Mayaxatlu, którą zamieszkiwał Ogotai/Varth? Na pewno pozostały w nim jakieś tajemnice, może nawet artefakty pochodzące z gwiazd.
 |
Vlana i pierścień Uroborosa.
|
- Co stało się z Argunem Drewnianą nogą? Czy dożył swych ostatnich dni w spokoju, pośród ludu Xinjinów, w towarzystwie swoich "turkaweczek" Mi-sy i Ku-li? A także, co stało się z jego pracownią zbrojmistrza pozostawioną na północy? Czy została zapomniana, niszczejąc? A może kryją się w niej, czekając na odkrycie, jakieś niezwykłe bronie?
- Co z pierścieniem Uroborosa, z tomu "Władca gór"? Ten niezwykły przedmiot pozwalał przecież na podróżowanie w czasie. Co prawda jego moc była ograniczona tylko do szczególnych "energetycznych" miejsc (np. tego, na którym dziadek pięknej Vlany postawił swój dom) ale na pewno byłoby ciekawie gdyby tak potężny artefakt powrócił w fabule przygód Wikinga z Gwiazd.
 |
Floriana, dziewczynka szlachetnego urodzenia która miała zostać wydana za mąż i Szenko, syn ubogiego wieśniaka - zakochują się i ruszają razem w świat w poszukiwaniu miejsc, gdzie mogliby spokojnie żyć.
|
- Floriana i Szenko - Thorgal spotyka tę dwójkę młodych w albumie "Słoneczny miecz". Szekno był synem wieśniaka, a Floriana szlachcianką, którą miał poślubić niejaki Orgow, główny adwersarz z wyżej wspomnianego tomu. Na końcu albumu młodzi uciekają razem z rodzinnych stron w poszukiwaniu szczęścia w kraju bez wojen. Co się z nimi ostatecznie stało, czy ich drogi mogą się jeszcze kiedyś przeciąć z historią rodziny Aegirssonów?
- Co z "Wędrowcem" urządzeniem którego używał Jaax? Wiemy, żę wylądowało na dnie morza w ostatnim czasoprzestrzennym skoku Jolana na końcu albumu "Korona Ogotaia" - czy udałoby się go wydobyć i ponownie użyć? Co z dwudziestopięcioletnim Jolanem zabranym do odległej o 30 000 lat przyszłości przez podróżników/strażników czasu w tym samym albumie?
 |
| Bogini Iduna spotyka przy bramie swej posiadłości młodego śmiałka z Midgardu - Jolana Thorgalssona. |
- Swanee - Walkiria, która pomaga Thorgalowi w albumie "Giganci". Jak wiele innych kobiet także i ona miała wyraźną słabość do Wikinga z Gwiazd. Czy ta mała wesoła służka bogini Frigg ma szansę jeszcze pojawić się na kartach któregoś z kolejnych tomów sagi?
- Bogini Iduna, której ulubieńcem stał się Jolan, po jego wizycie w siedzibie bogów (album "Bitwa o Asgard"). Czy już zapomniała o dzielnym, młodym, jasnowłosym bohaterze? A może potajemnie śledzi ze swej boskiej siedziby jego przygody i w jakimś momencie wspomoże swojego midgardzkiego ulubieńca boską interwencją?
 |
Manthor - zamaskowany mistrz czerwonej magii i jego matka, wygnana z Asgardu bogini Vilnia, studiująca magiczną księgę Kah-aniela de Valnora.
|
- Co z boginią Vilnią i jej synem, Manthorem? Jej, dzięki wysiłkom Manthora i Jolana, pozwolono powrócić do Asgardu i ponownie skosztować jabłka nieśmiertelności. Natomiast syn Vilnii chyba pozostał w swojej twierdzy w Międzyświecie, gdzie nadal studiuje arkana czerwonej magii? Wydaje mi się, że obydwie z tych postaci były na tyle istotne, szczególnie dla wątku Jolana, że nawet powinny jeszcze powrócić w kolejnych tomach serii.
- Birbu, Burbi i inne dusze wojowników, którym drugie życie nadawała matka Manthora, bogini Vilnia, w postaci szmacianych kukiełek-wojowników. Czy po odejściu do Valhalli będą jeszcze w stanie w jakikolwiek sposób w przyszłości pomóc Jolanowi do którego tak się przywiązali służąc mu za przybocznych doradców?
 |
Najemnik ale "dobry chłop". Towarzysz Thorgala w wyprawie do Bag Dadhu - Pietrov.
|
- Co stało się z Pietrovem, towarzyszem Thorgala w wyprawie do Baghdadu? Pod koniec albumu "Aniel" przybywa on wraz z Thorgalem na północ, w rodzinne strony Wikinga z Gwiazd, schodzi po trapie ze statku i po prostu znika, nie pojawiając się już potem w żadnym kadrze...
- Servaana - ruda przywódczyni wojowniczych amazonek, z którymi walczą bohaterowie wracając z Baghdadhu, przy okazji odwiedzin w kraju Zahr. Thorgal daruje jej życie a ona obiecuje mu, że na pewno się jeszcze spotkają. Czy tak się jednak stanie? Czy Yann Le Penetierre pamięta jeszcze o tej postaci, którą sam powołał do życia?
 |
Jolan i jego kompani-przeciwnicy w próbach Mantora. Od lewej: Jolan, Arlak, Draye, Ingvilda, Xia.
|
- Co z towarzyszami Jolana którzy zostali przy życiu: Xią, Ingvildą i Drayee? Razem walczyli z cesrarzem Magnusem, lecz potem, kiedy Jolan i Magnus wyruszyli aby walczyć na arenie Strażnika Sprawiedliwości ich wątek nagle się urwał.
- Co wreszcie z samym Anielem i jego matką, Kriss de Valnor, którzy na końcu albumu "Aniel" odeszli w przysłowiową "siną dal"? W tym przypadku jestem przekonany, że te postacie jeszcze powrócą jako niezwykle istotne dla całej sagi.
Nowi scenarzyści i rysownicy serii
Większość z wątków przytoczonych powyżej, wiąże się z "klasyczną" - jak dla mnie osobiście - częścią sagi, czyli tymi albumami serii o dziejach rodziny Aegirssonów, do których scenariusze pisał Jean van Hamme. Seria mogła się skończyć już kilka razy, m.in. na albumie "Klatka" czy choćby na ostatnim albumie do scenariusza van Hamme'a - "Ofierze". Tak się jednak nie stało, choć ciężko jest dziś jednoznacznie oceniać, czy to dobrze, czy źle? W każdym razie jak wiemy, po rezygnacji van Hamma, odpowiedzialność za warstwę fabularną serii przejął Yves Sente. Od tego momentu saga zdecydowanie się zmieniła. Z jednej strony Sente tchnął w przygody Thorgala i jego bliskich nową energię. W mojej ocenie początkowe scenariusze które pisał były na prawdę dobre. Na przykłada wątek wspomnianego już Międzyświata i maga Manthora bardzo dobrze wpisywały się w koncepcję serii. Wątki mitologiczne i magiczne, od zawsze był bowiem obecne w przygodach Thorgala. Uważam, że dobrym pomysłem był także koncept, że Jolan potrzebuje mistrza, mentora, który poprowadzi go dalej, pozwoli rozwinąć niezwykłe umiejętności chłopca, panować nad mocami mentalnymi. Z drugiej strony pod "wodzą" Setne'a seria zaczęła się rozrastać na wzór (jak sądzę) filmowego uniwersum Marvela. Wątki zaczęły się niebezpiecznie wręcz mnożyć. Dodatkowo wkrótce (początkowo tylko w kontekście serii pobocznej o przygodach Louve) pojawił się kolejny scenarzysta - Yann Le Penetierre. Można by tego bronić, mówiąc, że "uniwersum nabrało rozmachu". Z drugiej jednak strony zaczęło tracić swój pierwotny charakter (skupienie na przygodach i przeznaczeniu Thorgala oraz jego rodziny). Fabuła zaczęła też być miejscami doprawdy miałka, a przy seriach pobocznych, o czym nieco później, momentami wręcz skandaliczna. Powyższe tematy (nadmierna ilość wątków, dziwne rozwiązania scenariuszowe itd.) były zresztą źródłem niezadowolenia Grzegorza Rosińskiego i ostatecznie decyzji o zakończeniu współpracy z Sentem (po albumie "Kah-Aniel"). Także i ja uważa, że Sente namnożył finalnie zbyt wiele wątków i bohaterów, tak, że całość fabularna którą stworzył jest dziś ciężka do przśledzenia i analizowania. W mojej prywatnej ocenie decydującym momentem był album "Czerwona jak Raheborg". Tej militarystyczno-politycznej rozbuchanej opowieści po prostu nie dało się wręcz czytać, była doprawdy zdecydowanie zbyt "wielotorowo zagmatwana".
Po wkroczeniu na scenę Sentego i Le Penetierra jako scenarzystów, seria o przygodach Aegirssonów - jak to ujął zdaje się Jakub Syty na stronie Thorgalvers - zaczęła przypominać niekończącą się "operę mydlaną". Nieoczekiwane, kuriozalne mariaże (Jolan i Kriss de Valnor), znużona sobą (choć jawnie nie przyznaliby się do tego) para małżeńska, czyli Thorgal i Aariccia, zdradzający się na wzajem - Aaricia z Lundgenem, Thorgal z Salumą. W końcu absurdalne zachowania i sytuacje nakazane "do odegrania" nieskalanym przez tyle lat bohaterom. Mam tu na myśli Aaricię która, zamiast próbować dociec prawdy zachowuje się jak rozhisteryzowana idiotka i próbuje rzucić się z klifu (a ostatecznie wpada w ramiona kłamliwego Lundgena) po tym jak dowiaduje się o (rzekomej) śmierci Thorgala. I ponownie, Aaricia, która porzuca (odchodząc z Lundgenem) jedyną bliską osobę która została obok niej, córkę Louve, która odeszła mieszkać w puszczy, bo nie mogła dłużej zdzierżyć romansu matki z podłym amantem. I tu płynnie dochodzimy do kolejnego tematu, gdyż wymienione powyżej absurdalne zachowania pojawiają się w serii pobocznej "Louve", której scenarzystą został wzmiankowany już Yann Le Penetierre.
Przez długi czas byłem przekonany, że osadzenie go na stanowisku scenarzysty serii pobocznych (mówię, tu szczególnie o "Louve" ale i o "Młodzieńczych latach") to była jedna z najgorszych decyzji dla serii w całej jej historii. Le Pennetier zdawał się "nie czuć" klimatu opowieści o Wikingu z gwiazd i ze znanych bohaterów robił zupełnie inne postacie. Mówię tu szczególnie o opisywanym wcześniej kuriozalnym zachowaniu Aaricii, w albumach "Dłoń boga Tyra" a jeszcze bardziej w "Królestwie Chaosu". To na prawdę nie pasowało do tej postaci, Yann oszpecił, obrzydził swoimi scenariuszami wizerunek pięknej i mądrej księżniczkę Wikingów. Podobnie stało się odnośnie wielu innych rzeczy związanych ze scenariuszami Le Pennetiere'a. Weźmy np. wątek Louve odnajdujące prawicę Tyra (album "Dłoń boga Tyra") w stosie innych odciętych, zasuszonych dłoni (cóż za makabryczny i obleśny wręcz pomysł). A jak mała bohaterka rozpoznaje tę prawicę - "bo wszystkie pozostałe dłonie były lewe". Co za sztampa, tandeta i dramat narracyjny. Dwa ostatnie albumy serii o przygodach córki Thorgala - "Królowa czarnych elfów", "Nidhogg" - napawały mnie przeczuciem (czy wręcz przekonaniem), że ten scenarzysta nie jest w stanie wymyślić nic oryginalnego i ciekawego. I, jeśli nadal pozostanie na tym stanowisku, będzie tylko eksploatował stare wątki serii (Strażniczka Kluczy, Vigrid, Tjahzi, wąż Nidhogg i temu podobne) mieszając je ze swoimi dziwacznymi pomysłami. Ostatecznie nie wyszło to aż tak źle (mówię tu o przejęciu przez Yanna scenariuszy do serii głównej) ale o tym nieco później.
 |
Kriss de Valnor w ujęciu Giulio de Vity.
|
W pewnym momencie (po albumie "Kah-Aniel") i odejściu Sentego pojawiła się też iskra nadziei na prawdziwy renesans sagi o Thorgalu. Odpowiedzialność za scenariusz głównej serii (a także serii Kriss de Valnor od albumu "Wyspa zaginionych dzieci") przejął bowiem na chwilę Xavier Dorisson, a jest on w ostatnich latach uważany za jednego z najlepszych scenarzystów komiksowych na rynkach frankońskich. Jednak i ta współpraca okazała się nietrwała i po konflikcie z Grzegorzem Rosińskim Dorrison skończył pracę z serią Thorgal po zaledwie jednym albumie - "Szkarłatnym ogniu"! Wkrótce też porzucił (lub został od niej odsunięty) serię Kriss de Valnor, a jego miejsce zajął Mathieu Mariolle - przy albumie "Góra czasu". I tak odpowiedzialność za scenariusze serii głównej przejął, na miejsce Dorissona, nie kto inny jak Yann Le Penetierre. Od albumu "Pustelnik ze Skelingaru" odpowiedzialność za rysunki przejął z kolei Frederic Vignaux, zastępując na tym stanowisku ostatniego z ojców serii o Thorgalu - Grzegorza Rosińskiego. Aktualnie więc ostatnim "oryginalnym" akcentem serii pozostają okładki malowane przez Rosińskiego, choć i tu zdarzyły się już odstępstwa (np. album Louve - "Dłoń boga Tyra", do którego okładkę narysował Roman Surżenko).
 |
Louve w ujęciu Romana Surżenki
|
W ten sposób płynnie przechodzimy do tematu warstwy graficznej serii. Styl Rosińskiego bardzo ewoluował przez kolejne jej tomy. Kreska zmieniała się, w końcu - od albumu "Ofiara" - zmieniła się też technika (od klasycznego rysunku gdzie szkice były najpierw podkreślane czarnym tuszem a następnie kolorowane, do techniki malarskiej z bezpośrednim nanoszeniem koloru). Ostatecznie jednak wydaje się, że Rosiński ma coraz mniej energii na rysowanie Thorgala. Dobitnie pokazał to w mojej ocenie album "Aniel" - po którym zresztą pan Grzegorz, chyba ostatecznie, ustąpił z pozycji rysownika przygód serii, pozostając jedynie przy tworzeniu okładek. W tym kontekście uważam, że dobrze się stało, iż na scenie pojawiły się nowe osoby.
Zacznijmy od Rosjanina, Romana Surżenki. Jak wiemy przejął on, w początkowej fazie, odpowiedzialność za rysunki do serii "Louve" oraz "Młodzieńczych lat" a później także (na chwilę) za serię o Kriss de Valnor - od albumu "Wyspa zaginionych dzieci", zastępując na tej pozycji Włocha, Giulio de Vitę. I w mojej ocenie Surżenko był i jest najlepszym "nabytkiem" jeśli chodzi o serie ze świata Thorgala na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat (czyli okresu w którym pojawił się cykl Aniela i serie poboczne). Jeśli chodzi bowiem o Giulio de Vitę, to dla mnie osobiście jego prace są, mówiąc kolokwialnie, "brzydkie". Chaotyczna kreska, niedbale wyglądające detale i postacie (szczególnie twarze, które nawet na sąsiadujących kadrach mogą się bardzo różnić - zdarza się, że bohaterowie miejscami w ogóle przestają przypominać samych siebie). De Vita rysował kadry nad którymi wręcz nie warto się "pochylać" nie ma w nich ciekawych detali, nie przyciągają wzroku, są chaotyczne, jakby niedopracowane.
 |
Kriss de Valnor w ujęciu Frederica Vignaux'a.
|
Przeciwnie natomiast jest z Pracami wspomnianego już Surżenki. Jego kreska jest precyzyjna, czysta a szczególny zachwyt budzą zwierzęta (np. wilki) ale i postacie. Mam tu np. na myśli uderzające podobieństwo do "oryginałów" wykreowanych przez Grzegorza Rosińskiego. Osobiście uważam, że to właśnie Surżenko powinien zostać mianowany głównym rysownikiem kolejnych przygód Thorgala. Stało się jednak inaczej, co prawda kontraktor de Vita zniknął ale do "drużyny Thorgala" dołączył Frederic Vignaux, przejmując odpowiedzialność ze serię "Kriss de Valnor" - od albumu "Góra czasu" i za serię główną - od albumu "Pustelnik ze Skelingaru". Aby oddać sprawiedliwość należy napisać, że rysunki Vignaux są dosyć udane, miejscami na prawdę ładne, jednak rysownik ten nie potrafi tak wiernie odwzorować oryginalnego wyglądu głównych postaci, jak czyni to w swoich pracach Roman Surżenko. Trudno jednoznacznie orzec, czy Vignaux "wytrwa" na stanowisku głównego rysownika serii. Tym co zastanawia mnie jednak zdecydowanie bardziej jest fakt, że od albumu "Aniel" scenarzystą głównej serii został nie kto inny, jak Yann Le Penetierre...
Cykl Aniela...
Wspominałem wcześniej o rozbudowie uniwersum wielotorowo, "a'la Marvel". Momentem kiedy się to rozpoczęło było pojawienie się wątku Aniela i Czerwonych Magów. Od tego czasu seria główna i serie poboczne zaczęły być równolegle współtworzone, zawierając historie które przeplatają się i uzupełniają, tworząc pewną wspólną całość. Czytając po latach, jeden po drugim, albumy z cyklu o Anielu, stwierdzam, że jednak w dużej mierze podoba mi się to, w jakim kierunku poszła wtedy seria. Pamiętam dobrze narzekanie i dyskusje w Internecie, mające miejsce podczas premier tych tomów, że zmienił się klimat sagi o Thorgalu, że "to już nie to co kiedyś", tj. za czasów kiedy scenarzystą Thorgala był Jean van Hamme. Warto sobie jednak przypomnieć, jak bardzo wyeksploatowana wydawała się ta seria przy albumach "Arachnea", "Błękitna zaraza" i "Królestwo pod piaskiem". Widać było wyraźnie, że scenarzyście, tj. Jeanowi van Hamme'owi, brakowało już pomysłów jak poprowadzić dalej przygody Aegirssonów? Van Hamme i Rosiński błąkali się, podążając w niewiadomym kierunku z rozwojem serii, tak jak ich bohaterowie błąkali się na kartach komiksów po nieznanych krainach, bez jasnego kierunku i celu. Osobiście spodziewałem się, że od albumów "Ofiara" i "Ja, Jolan" seria pójdzie jednak w innym kierunku. Że Thorgal, doświadczony przez los, przeżywszy liczne przygody i powróciwszy do Northlandu zazna wreszcie zasłużonego spokoju u boku pięknej Aaricii a na scenę jako główny protagonista na stałe wkroczy Jolan Thorgalsson i to jego perypetie będziemy odtąd śledzić. Tak się jednak nie stało. Rodzina Aegirssonów nie została pozostawiona w spokoju przez przeznaczenie (i scenarzystów) ponieważ wraz z przygodami które przeżywał Jolan, pojawił się niemal natychmiast równoległy, i jak się potem okazało dominujący, wątek Aniela i Czerwonych Magów. I tak Thorgal Aegirsson, chcąc nie chcąc, znów musiał dobyć łuku i miecza i ruszyć w świat, by ratować młodszego z synów. Jak wyglądało "rozrastanie się" uniwersum z wątkiem Aniela jako osią wydarzeń, napisałem już sporo w poprzednich akapitach. Tutaj chciałbym się natomiast skupić na chronologii wydarzeń a więc, de facto, albumów serii.
 |
Okładka wydania specjalnego tomu "Kah-Aniel", wypuszczonego przez Le Lombard na rynki frankofońskie.
|
Seria główna i serie poboczne (Kriss de Valnor, Louve) muszą bowiem być czytane w odpowiedniej kolejności, żeby tworzyły wspominaną już spójną, chronologiczną całość. Ma to znaczenie mniej więcej od album "Ja, Jolan". Odstępstwem od tej reguły jest oczywiście seria poboczna opowiadająca o młodości Thorgala, która jest zupełnie niezależna od wydarzeń z serii głównej - choć i tutaj zdarzają się elementy, które pojawiają się potem w innych miejscach - jak. np. bransoleta Aaricii, czy zdobyty przez Thorgala róg z leczniczą maścią. Wracając jednak z tej dygresji, to pewien pogląd daje na kolejność czytania opublikowana bodaj przy okazji albumu "Tarcza Thora" infografika, choć widać na niej tylko pobieżnie które wydarzenia z poszczególnych serii rozgrywają się w podobnym przedziale czasowym. Wydaje się też, że szczególnie seria "Kriss de Valnor" dostała ostatecznie więcej epizodów, niż początkowo planowano. Tak więc, aby nadać jednoznaczności kolejności, w jakiej należałoby zapoznawać się z poszczególnymi albumami, zamieszczam poniżej konkretną listę w rzeczonym porządku chronologicznym:
 |
Wspominana w tekście Infografika, ukazująca jak (mniej więcej) wygląda porządek chronologiczny wydarzeń w serii głównej i seriach pobocznych.
|
- Thorgal T31 - Tarcza Thora (2008r.)
- Kriss de Valnor T1 - Nie zapominam o niczym (2010r.)
- Thorgal T32 - Bitwa o Asgard (2010r.)
- Thorgal T33 - Statek-miecz (2011r.)
- Louve T1 - Raissa (2011r.)
- Kriss de Valnor T2 - Wyrok Walkirii (2012r.)
- Louve T2 - Dłoń boga Tyra (2012r.)
- Kriss de Valnor T3 - Czyn godny królowej (2012r.)
- Louve T3 - Królestwo Chaosu (2013r.)
- Kriss de Valnor T4 - Sojusze (2013r.)
- Thorgal T34 - Kah-Aniel (2013r.)
- Louve T4 - Crow (2014r.)
- Kriss de Valnor T5 - Czerwona jak Raheborg (2014r.)
- Louve T5 - Skald (2015r.)
- Kriss de Valnor T6 - Wyspa zaginionych dzieci (2015r.)
- Louve T6 - Królowa czarnych Elfów (2016r.)
- Thorgal T35 - Szkarłatny ogień (2016r.)
- Kriss de Valnor T7 - Góra czasu (2017r.)
- Louve T7 - Nidhogg (2017r.)
- Kriss de Valnor T8 - Strażnik Sprawiedliwości (2018r.)
- Thorgal T36 - Aniel (2018r.)
 |
Piękna rodzinna grafika, choć już nieaktualna w kontekście chronologii serii. Na końcu trzydziestego szóstego tomu Aniel odchodzi bowiem w świat ze swą cudownie zmartwychwstałą (dzięki interwencji bogów) matką, Kriss de Valnor.
|
... idalej.
Dwa ostatnie albumy serii - "Pustelnik ze Skelingaru" i "Selkie" - to zdecydowanie nowy rozdział w sadze o Thorgalu. Po raz kolejny zmienił się znacząco charakter przygód familii Aegirssonoów i ich przyjaciół, sposób narracji opowieści a w końcu i warstwa graficzna. Było to raczej nieuniknione po zmianie scenarzysty i rysownika - aktualnie są to, odpowiednio, Yann Le Penetierre i Frederic Vignaux. Na szczęście, mimo moich obaw, które pojawiły się przy seriach "Louve" i "Młodzieńcze lata" Yann Le Pennetiere nie okazał się ostatecznie złym scenarzystą, jeśli chodzi o serię główną. Nowe przygody są nawet dosyć ciekawe pod względem fabularnym, choć nie układają się aktualnie w jakiś wyraźny cykl o wspólnym temacie nadrzędnym (jak np. wcześniej cykl Aniela). Jedna rzecz, którą osobiście chciałbym zobaczyć w nadchodzących tomach serii, to możliwość dania zasłużonego spokoju samemu Thorgalowi, który "ma już swoje lata". Może w kolejnym odcinku sagi Louve, Jolan oraz ich towarzysze - Jasmina, Darek, Lehla, Ava i Gilli - mogliby wyruszyć na wyprawę, pozostawiając starsze pokolenie (Thorgal, Aaricia) w cieple wygodnego domu? Trudno oczywiście powiedzieć w jakim dokładnie kierunku dalej rozwiną się przygody Aegirssonów i ich przyjaciół (choć zapewne Yann Le Penetierre i Grzegorz Rosiński już o tym myślą). Wiemy jednak niemal na pewno, że kolejne tomy serii będą powstawać i zapewne w najbliższych latach nie zostanie ona zakończona. Warto też zauważyć, że dwa najnowsze albumy (podobnie jak inne przed nimi) pokazały następny odcinek czasu na osi dziejów familii Aegirssonów. Mam tu na myśli to, że Jolan i Louve są już prawie dorośli i właściwie są też w pełni ukształtowanymi, niezależnymi bohaterami... W kontekście wszystkich powyższych dywagacji a w szczególności zmian odnośnie rysowników i scenarzystów oraz coraz większe oddalanie się ojców Thorgala od serii nieuchronnie rodzą się pytania: ile jeszcze jest Thorgala w Thorgalu? Oraz: jak ta seria będzie rozwijana w kolejnych latach?
 |
Fragment planszy z najnowszego albumu serii "Selkie" w ujęciu Frederica Vignaux'a.
|
Na koniec pozwolę sobie jeszcze na osobistą dygresję związaną z tym, skąd wzięło się moje zainteresowanie i przywiązanie do serii. Z opowieściami o Thorgalu spotkałem się bowiem jeszcze w "poprzedniej epoce", tj. za czasów PRL-u, gdzie kolorowe media (w szczególności zaś komiksy "zza żelaznej kurtyny", czy po prostu "zachodu") były towarem deficytowym, rarytasem. Pamiętam swój pierwszy kontakt z serią. To było wydanie z KAW a ja miałem wtedy 7-8 lat. Takich "rarytasów" nie zdobywało się "ot tak". Często, szczególnie w mniejszych miejscowościach, a ja w takiej właśnie mieszkałem (a dokładniej było to miasto powiatowe), to był problem, żeby takie albumy dostać. Ja miałam to szczęście, że dziadek mojego dobrego kolegi był kierownikiem w RSW Prasa Książka Ruch. Dodatkowo cała rodzina, tj. głównie ów dziadek, a także mama kolegi i on sam byli pasjonatami fantastyki - czytali książki (trylogia kosmiczna Trepki i Borunia), kupowali magazyny (Alfa, Relaks, Fantastyka) a także, a może przede wszystkim, wszystkie dostępne na skromnym, polskim rynku albumy komiksowe. Po latach uświadamiam sobie, że to właśnie od nich "złapałem bakcyla", zainteresowałem się SF i komiksem. Zresztą to właśnie dzięki tym ludziom w moje ręce trafiły nie tylko albumy z serii Thorgal ale także inne, np. te drukowane w magazynie Komiks - Fantastyka (jak choćby Funky Koval czy Yans). I to właśnie tej familii dedykują niniejszy artykuł. Bez tych znajomości i przyjaźni z nimi, być może nigdy nie pokochałbym przygód Thorgala i nie śledziłbym rozwoju tej serii przez niemal cztery dekady.
